Μπορεί τα 200 χρόνια από την Επανάσταση να φαίνονται πολλά, μια φωτογραφία όμως του 1910 άλλα λέει. Ο φουστανελοφόρος από τη Μπολέτα (Μάκρη) της Τριπολιτσάς γεννήθηκε το 1821 και είχε θύμησες από την Επανάσταση που τις μεταλαμπάδευσε στον εικονιζόμενο εγγονό του. Αυτός με τη σειρά του έκανε το ίδιο στα εγγόνια του (ανάμεσά τους και η γυναίκα μου). Μάλιστα τον γνώρισα κι εγώ και αφουγκράστηκα προφορικές μαρτυρίες για κάτι που φαντάζει απόμακρο στον χρόνο!
Ο Μικρασιατικός πόλεμος (1919-1922)
| ||
Η ελληνική διοίκηση της Μικράς Ασίας
| ||
Ø Ο Βενιζέλος αποστέλλει ύπατο αρμοστή στη Μικρά Ασία τον έμπειρο στη διοίκηση, νομομαθή Αριστείδη Στεργιάδη. Εντολή προς αυτόν: ισοτιμία απέναντι σε όλους τους κατοίκους.
Ø Στην πολιτική του Στεργιάδη και στον ίδιο προσωπικά αντιτάχθηκαν:
- η ελληνική στρατιωτική ηγεσία,
- ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος,
- ορισμένοι Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Ø Η διοίκηση Στεργιάδη επιτέλεσε έργο σχετικά με την εκπαίδευση, την υγεία, την οικονομία και το προσφυγικό.
| ||
Οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού έως το καλοκαίρι του 1920
| ||
Ø Οι Τούρκοι κλιμακώνουν τις επιθέσεις κατά των ελληνικών θέσεων.
Ø Ο ελληνικός στρατός, με άδεια των συμμάχων, επεκτάθηκε σε βάθος 100-150 χλμ.
| ||
Η απόρριψη της συνθήκης των Σεβρών από το τουρκικό κίνημα αντίστασης
| ||
Ø Οι ελληνικές στρατιωτικές επιτυχίες συντελούν στην υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών (καλοκαίρι του 1920). Οι κεμαλικοί απορρίπτουν τη συνθήκη. Οι σύμμαχοι υποχωρούν.
| ||
Οι εκλογές του 1920 και η επάνοδος του Κωνσταντίνου
| ||
Μετά τη συνθ. των Σεβρών
|
Ø Ο Βενιζέλος δέχεται δολοφονική επίθεση στο Παρίσι από απότακτους αξιωματικούς (1920). Εκδικούμενοι οι βενιζελικοί δολοφονούν τον Ίωνα Δραγούμη.
Ø Επιστρέφοντας ο Βενιζέλος ελαφρά τραυματισμένος στην Ελλάδα, προκηρύσσει εκλογές.
| |
Εκλογές
|
Ø Οι εκλογές διενεργούνται το Νοέμβριο του 1920. Κύριοι εκλογικοί αντίπαλοι:
- το κόμμα των Φιλελευθέρων,
- η αντιβενιζελική συμμαχία με ηγέτη το Δημήτριο Γούναρη.
Ø Εκλογικό αποτέλεσμα: πλήρης επικράτηση των αντιβενιζελικών.
Ø Μετά την αποτυχία, ο Βενιζέλος αναχωρεί για τη Γαλλία. Λόγοι της αποτυχίας του Βενιζέλου και του κόμματος του:
- κόπωση από τους συνεχείς πολέμους (Βαλκανικοί, Α' Παγκόσμιος, Μικρασιατικός),
- υποσχέσεις των αντιβενιζελικών για τερματισμό του πολέμου,
- ταύτιση των αντιβενιζελικών με τους βασιλικούς.
| |
Επάνοδος του Κωνσταντίνου
|
Ø Ο γιος του Κωνσταντίνου Αλέξανδρος, που εκτελεί χρέη βασιλιά, πεθάνει αιφνίδια.
Ø Διενεργείται δημοψήφισμα σχετικά με την επάνοδο ή όχι του Κωνσταντίνου.
Ø Ως αποτέλεσμα -προϊόν και νοθείας- το Δεκέμβριο του 1920 ο Κωνσταντίνος επιστρέφει στην Ελλάδα.
| |
Διπλωματικές επιτυχίες του τουρκικού κινήματος αντίστασης
| ||
Ø Η επιστροφή του βασιλιά, ανεπιθύμητου στις Δυνάμεις, συντελεί (προσχηματικά) στην αναθεώρηση της στάσης τους απέναντι στην Ελλάδα.
Ø Αντίθετα, ο Κεμάλ ενισχύει τη θέση του με την υπογραφή συμφωνιών με τη Σοβιετική Ένωση, τη Γαλλία και την Ιταλία, το Μάρτιο του 1 921.
Ø Γάλλοι και Ιταλοί αποχωρούν από τη Μικρά Ασία έναντι ανταλλαγμάτων. Μοναδικό στήριγμα της Ελλάδας παραμένει η αγγλική διπλωματία.
| ||
Οι εξελίξεις έως τον Αύγουστο του 1922
| ||
Συνέχιση του πολέμου
|
Ø Αντίθετα με τις προεκλογικές υποσχέσεις, η νέα κυβέρνηση συνεχίζει, επιτείνοντας και εντείνοντας τον πόλεμο. Ο στρατός φτάνει έως έξω από την Άγκυρα (καλοκαίρι 1921)
Ø Υποχωρεί, όμως, στη γραμμή Αφιόν Καραχισάρ-Κιουτάχειας-Εσκί Σεχίρ, όπου παραμένει καθηλωμένος για ένα χρόνο.
| |
Τα προβλήματα εντείνονται
|
Ø Στο εσωτερικό της Ελλάδας τα οικονομικά προβλήματα οξύνονται.
Ø Το Μάρτιο του 1922, ο Παπαναστασίου και οι συνεργάτες του δημοσιεύουν το«Δημοκρατικό Μανιφέστο», στο οποίο καταλογίζουν βαρύτατες ευθύνες στο βασιλιά.
Ø Η Ελλάδα αδυνατεί να επιτύχει έντιμη απαγκίστρωση από τη Μικρά Ασία.
| |
Η κατάρρευση
|
Ø Στις 1 3 Αυγούστου 1 922 αρχίζει η τουρκική αντεπίθεση. Η ελληνική άμυνα καταρρέει και ο στρατός υποχωρεί, παρασύροντας και πλήθη προσφύγων.
Ø Στις 27 Αυγούστου 1922, οι κεμαλικοί μπαίνουν στη Σμύρνη και την πυρπολούν.
| |
Το τουρκικό εθνικό κίνημα
| |
Γέννηση και οργάνωση του τουρκικού εθνικού κινήματος
| |
Λόγοι δημιουργίας του κινήματος
|
Ø Η ταπείνωση εξαιτίας της κατάληψης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από στρατεύματα της Αντάντ.
|
Οργάνωση και επέκταση του κινήματος
|
Ø Ο Μουσταφά Κεμάλ (1 881-1938) φτάνει στις ανατολικές περιοχές.
Ø Σε σύσκεψη στην Αμάσεια, τον Ιούνιο του 191 9, ο Κεμάλ καθορίζει ως στόχο τη δημιουργία τουρκικού εθνικού κράτους.
Ø Στο Ερζερούμ και τη Σεβάστεια (Σεπτέμβριος 1919), πραγματοποιούνται δύο συνέδρια εθνικιστών, τα οποία:
- επικυρώνουν τους όρους της Αμάσειας,
- διατυπώνουν τις βάσεις μίας εθνικής διακήρυξης.
Ø Ο σουλτάνος και Δυνάμεις αντιδρούν κηρύσσοντας τον Κεμάλ στασιαστή και το εθνικό κίνημα ανταρσία.
Ø Έδρα του εθνικού κινήματος ορίζεται η Άγκυρα.
Ø Στις εκλογές του 1920, οι κεμαλικοί πλειοψηφούν και επιβάλλουν το Εθνικό Συμβόλαιο, όπως ονομάστηκε πλέον η εθνική διακήρυξη.
Ø Οι Βρετανοί αντιδρούν, διαλύοντας τη Βουλή (Μάρτιος 1920).
Ø Ο Κεμάλ συγκαλεί στην Άγκυρα την Α' Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας, η οποία ψηφίζει νέο σύνταγμα. Σύμφωνα με αυτό:
- η χώρα μετονομάζεται σε Τουρκία,
- καταργείται το θρησκευτικό κράτος και θεσπίζεται το κοσμικό,
- η νομοθετική εξουσία ασκείται από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση.
Ø Ο Κεμάλ αναδεικνύεται αρχηγός του κράτους και πρωθυπουργός.
|
Διάλυση του ποντοαρμενικού κράτους
|
Ø Το Νοέμβριο του 1920, ο κεμαλικός στρατός διαλύει το ποντοαρμενικό κράτος.
Ø Στη συνέχεια στρέφονται στη Μικρά Ασία. Η σύγκρουση Ελλήνων και Τούρκων γίνεται πλέον καθαρά εθνική.
|
Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου
| |
Ο ελληνισμός της δυτικής Μικράς Ασίας
|
Ø Έλληνες διάφορων περιοχών μεταναστεύουν στη Μικρά Ασία, στα μέσα του 19ου αιώνα.
Ø Η ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία έγινε ιδιαίτερα ισχυρή, αν και μόνο στην πόλη της Σμύρνης οι Έλληνες αποτελούσαν την πλειονότητα (400.000 περίπου).
Ø Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες αντιπροσωπεύονταν από τους ηγέτες τους. Ισχυρός υπήρξε ο ρόλος και των αρχιερέων.
Ø Κυριότερη ενασχόληση των Ελλήνων ήταν το εμπόριο.
Ø Η Σμύρνη ήταν κέντρο:
- οικονομικό (εμπορικοί οίκοι, τράπεζες, ναυτιλιακές επιχειρήσεις),
- εκπαιδευτικό (Ευαγγελική Σχολή, Ομήρειο, Κεντρικό Παρθεναγωγείο),
- πολιτιστικό (τυπογραφεία).
|
Ο ελληνισμός του Πόντου
|
Ø Από το 1876 (παραχώρηση συντάγματος από τον Αβδούλ Χαμίτ Β'), παρατηρείται βελτίωση της κατάστασης των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στον Πόντο.
Ø Μεγάλα εμπορικά κέντρα ήταν η Τραπεζούντα, η Κερασούντα και η Σαμψούντα. Ονομαστό εκπαιδευτήριο υπήρξε το Φροντιστήριον της Τραπεζούντας.
|
Οι διωγμοί του μικρασιατικού ελληνισμού
|
Ø Η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), φέρει την επιδείνωση της κατάστασης του μικρασιατικού ελληνισμού.
Ø Η υποχρέωση κατάταξης στο στρατό και των Ελλήνων (κάτω των 45 ετών) τους ωθεί να καταφύγουν στην Ελλάδα (150.000).
Ø Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, περίπου 150.000 Έλληνες των μικρασιατικών παραλίων εκτοπίζονται στην Ανατολία (ενδοχώρα της Τουρκίας).
Ø Στα τάγματα εργασίας οδηγούνταν άντρες άνω των 45 ετών.
Ø Εξοντώθηκαν τότε συνολικά 250.000 Έλληνες. Από τους Έλληνες του Πόντου (500.000) οι 235.000 εξορίστηκαν, εκ των οποίων 80.000 κατέφυγαν στη Ρωσία.
|
Η κίνηση αυτονόμησης στον Πόντο
|
Ø Στο τέλος του Α' Παγκόσμιου πολέμου εκδηλώθηκε αυτονομιστική κίνηση των Ελλήνων στον Πόντο.
Ø Τον Ιανουάριο του 1920, ιδρύθηκε ομόσπονδο ποντοαρμενικό κράτος, το οποίο όμως υπήρξε βραχύβιο.
|
Η λήξη του Α' Παγκόσμιου πολέμου και οι μεταπολεμικές ρυθμίσεις
| |
Το συνέδριο του Παρισιού
| |
Ø Στο συνέδριο της Ειρήνης, στο Παρίσι (1919-1920), με το οποίο έκλεισε η αυλαία του Α' Παγκόσμιου πολέμου, επιβλήθηκαν βαρείς όροι (αποζημιώσεις και απώλεια εδαφών) από τους νικητές στους ηττημένους.
Ζητούμενα ήταν: - η εξουθένωση της Γερμανίας - ο περιορισμός της ισχύος και της επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης - η κατ' επιλογήν εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης.
| |
Με κάθε ηττημένη χώρα υπογράφηκε χωριστή συνθήκη ειρήνης
| |
Η συνθήκη των Βερσαλιών με τη Γερμανία
|
Η Γερμανία έχασε εδάφη, πλήρωσε αποζημιώσεις και αφοπλίστηκε
|
Η συνθήκη του Αγίου Γερμανού με την Αυστρία
|
Η Αυστρία αναγνώρισε ως ανεξάρτητες την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, τη Γιουγκοσλαβία και την Πολωνία
|
Η συνθήκη του Τριανόν με την Ουγγαρία
|
Η Ουγγαρία παραχωρούσε εδάφη στην Τσεχοσλοβακία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία.
|
Η συνθήκη του Νεϊγύ με τη Βουλγαρία
|
Η Βουλγαρία έχασε εδάφη προς όφελος της Ελλάδας, της Ρουμανίας και της Σερβίας
|
Η συνθήκη των Σεβρών με την Οθ. αυτοκρατορία
|
Ø Δημιουργούσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών.
|
Ιδρύθηκε επίσης η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ), διεθνής οργανισμός, πρόδρομος του σημερινού ΟΗΕ, με την ελπίδα να διασφαλιστεί η μελλοντική ειρήνη.
| |
